Historia Radomia
Radom, jest to jedno z najstarszych miast w Polsce. Jest to starodawny gród małopolski, który był świadkiem pradawnych dziejów Rzeczypospolitej i niegdyś zaliczał się do grona najważniejszych miast, kolebki polskiego parlamentaryzmu. Poznajmy zatem historię Radomia.
Trudno nawet wyliczyć wszystkie historyczne osiągnięcia Miasta Radom, ale są one tak znaczące, że warto byłoby nagrać na ten temat oddzielny wirtualny spacer 3D.
W szczególności warto byłoby wskazać na tak znaczące etapy w historii Radomia, jak:
-
Nazwa Rad-dom czyli dzisiejszy Radom wywodziła się podobno z legendy, iż na okolicznej górze spotykała się starszyzna plemienna.
-
Pierwsza wzmianka o Radomiu pojawiła się w 1155 roku w bulli papieża Hadriana IV (tzw. bulla wrocławska), co świadczy o tym, iż już wówczas była to mała, ale znacząca miejscowość.
-
Dość wcześnie Radom uzyskał prawa miejskie. W II poł. XIII w. Radom otrzymał z rąk Bolesława Wstydliwego średzkie prawo lokacyjne, ale rozkwit miasta datuje się od roku 1340, kiedy to Kazimierz III Wielki dokonał lokacji Nowego Miasta z rynkiem, ratuszem i zamkiem, otoczonego murami obronnymi.
-
Głównym czynnikiem na możliwość rozwoju miasta było jego korzystne położenie przy szlakach handlowych z Rusi, Śląska, Wielkopolski i Pomorza. Najważniejszy „szlak wołowy” z Rusi na Śląsk prawdopodobnie przyczynił się do założenia w Radomiu cechu garbarskiego, a później także innych cechów rzemieślniczych.
-
W roku 1376 Radom stał się jeszcze bardziej znaczącym miejscem – siedzibą starostwa, miejscem zjazdów szlacheckich, sejmów, podpisywania umów, przyjmowania posłów.
-
Od 1481 roku Radom stał się stałym miejscem rezydowania królewicza Kazimierza, syna Kazimierza Jagiellończyka, który z upoważnienia przebywającego wtedy na Litwie ojca pełnił rolę namiestnika Królestwa Polskiego. Przez 2 lata Radom pełnił rolę nieformalnej stolicy Polski. Królewicz Kazimierz wkrótce zmarł na gruźlicę i w 1602 roku został kanonizowany, a obecnie jest patronem diecezji radomskiej i miasta Radomia.
-
Za panowania Aleksandra Jagiellończyka w 1505 roku na sejmie w Radomiu uchwalono konstytucję Nihil novi jeden z najdonioślejszych dokumentów życia politycznego państwa, według której król praktycznie nie mógł nic nowego postanowić bez zgody izby poselskiej i senatu. Na tymże sejmie zatwierdzono również „Statut Łaskiego”, stanowiący zbiór przywilejów szlacheckich i kościelnych, oraz praw miejskich, obowiązujących w Królestwie, który odegrał bardzo ważną rolę w życiu prawnym Polski, jako fundamentalny zbiór prawa ziemskiego, aż do rozbiorów.
-
W latach 1613–1764 Radom był siedzibą Trybunału Skarbowego Koronnego instytucji sądowo-egzekucyjnej orzekającej m.in. w sprawach zaległych podatków. W tym okresie gościli w Radomiu królowie: Stefan Batory z żoną Anną Jagiellonką, która wielokrotnie bywała w mieście także po śmierci męża.
-
W 1622 r. w mieście wybuchła zaraza stając się przyczyną śmierci wielu mieszkańców, a następnie pożar z 1628 r. zniszczył ponad połowę domów. Następnie do dalszych zniszczeń doszło przez potop szwedzki oraz najazd siedmiogrodzki.
-
Na przełomie XVII i XVIII stulecia rozwinęła się społeczność żydowska, która była postrzegana przez mieszczaństwo Radomia jako konkurencja, dlatego też na prośbę mieszczan król August III nadał im w 1746 przywilej de non tolerandis Judaeis, który miał doprowadzić do wyprowadzenia się Żydów z miasta. Tak też się stało, ale 40 lat później, na wniosek starosty radomskiego Aleksandra Potkańskiego pozwolono im na powrót, co jakoby miało pomóc w ożywieniu handlu.
-
Z kolei w 1763 przeniesiono Trybunał Skarbowy Koronny do Warszawy. W cztery lata później 23 czerwca 1767 zawiązano pod przewodnictwem Karola Radziwiłła konfederację radomską w obronie „wiary i wolności”, która uznała carycę Katarzynę II gwarantką ustroju Rzeczypospolitej, oddając jej władzę nad krajem.
Do kart nowszej, ale także znaczącej historii Radomia dodać można wydarzenia w okresie komunistycznym:
-
25 czerwca 1976 – radomscy robotnicy rozpoczęli znany protest przeciw polityce rządu i PZPR, brutalnie stłumiony przez komunistów (Wydarzenia radomskie) – miasto stało się znanym ośrodkiem opozycji antykomunistycznej.
-
9 października 1980 – powstała Międzyzakładowa Komisja Założycielska NSZZ „Solidarność” Ziemia Radomska.
Tak bogata historia Miasta Radom nie jest ogólnie znana, może poza wydarzeniami radomskimi. Warto zatem rozpropagować tak znaczące karty historii istotne nie tylko dla Miasta, ale także dla historii Polski.
Warto byłoby nagrać wirtualny spacer 3D na temat historii Radomia.
Muzea w Radomiu
Biorąc pod uwagę bogatą historię Radomia, niewiele pozostało po dawnej świetności Miasta.
Najstarsze kamienice w Radomiu: Dom Esterki i Dom Gąski. Obydwa położone w Rynku, wybudowane pod koniec XV wieku, jednak w czasie II Wojny Światowej zostały zniszczone. Dziś możemy podziwiać piękną rekonstrukcję.
W Radomiu muzea są dość liczne, choć nie nawiązujące do tak bogatej historii, jak to wynika z licznych zapisków. Do najpopularniejszych Muzeów, które warto odwiedzić w Radomiu należą:
Radom – Trasa wirtualnej wycieczki
Wśród obowiązkowych punktów programu wirtualnego spaceru odwiedzić należy w Mieście Radom takie miejsca i zabytki, które przypominają znacznie nowszą historię miasta, takie jak:
-
Resursa Obywatelska – wybudowana w 1852 r. według projektu Ludwika Radziszewskiego. Dochód z jej działalności był przeznaczany na działalność szpitala św. Kazimierza,
-
Dąb Wolności – jedyny ocalały z trzech zasadzonych po odzyskaniu przez Polskę niepodległości,
-
Loża masońska,
-
Poczta Stara,
-
Dom Jacka Malczewskiego,
-
Kościół pw. św. Trójcy – wybudowany w XVII w wraz z klasztorem dla sióstr benedyktynek. W 1837 r. został zamieniony na cerkiew pw. św. Mikołaja,
-
zabytkowy Gmach I LO im. M. Kopernika – budynek wzniesiony w 1885 roku jako gimnazjum żeńskie carskie,
-
Hotel Rzymski – był własnością Jana Wróblewskiego. W latach 1881-1886 mieścił się tu zakład fotograficzny Grodzickiego, a od 1916 roku kino Odeon,
-
Drukarnia Trzebińskiego – budowla eklektyczna zaprojektowana przez Adolfa Szyszko-Bohusza, wniesiona w100 rocznicę powstania drukarni,
-
Pałacyk Gejnichów,
-
Pałac Kierzkowskich – wniesiony w latach 1827-1828 przez przemysłowców radomskich Ewę i Nepomucena Kierzkowskich,
-
Pałac Karschów – wzniesiony w latach 1881-1882 przez Teodora Karsha i Franciszka Wickenhagena. Wzorowany na pałacach w Łodzi,
-
Gmach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, którego celem buło udzielanie kredytów ziemianom z regionu radomskiego,
-
Kamienica Podworskich – wybudowana przez Antoniego Podworskiego, właściciela Apteki pod Białym Orłem,
-
Kościół pw. św. Stanisława – w latach 1896-1902 wybudowano na ówczesnym Placu Sobornym cerkiew pw. św. Mikołaja.
-
Ulica Piłsudskiego – wytyczona w 1888 r. Jest jedyną historyczną i reprezentacyjną ulicą Radomia z zabytkową architekturą, przypominającą arterie Krakowa, Wilna czy Lwowa. To wzdłuż tej ulicy znajduje się wiele reprezentacyjnych i ciekawych pod względem architektonicznym kamienic.
Wirtualny spacer 3D – inne atrakcje Radom
Wśród innych atrakcji Radomia, odwiedzić należy koniecznie miejsca, w których znajduje się 14 małych rzeźb, które przedstawiają symbole Radomia, takie jak Aparat telefoniczny Malwa czy wyścigowy rower Łucznik.