Dostępność cyfrowa wirtualnych spacerów

Wirtualne spacery są coraz bardziej rozpowszechnioną formą promocji różnych instytucji i podmiotów. Szczególnie można je oglądać na stronach:

muzeów (wirtualne muzea),
wystaw sztuki (wirtualne wystawy),
urzędów gmin (wirtualne miasta),
promocji nowych mieszkań przez developerów (wirtualne prezentacje),
i wiele innych.

Wirtualne spacery są niezwykle atrakcyjne wizualnie, trudno zatem się dziwić, że przyciągają także osoby niepełnosprawne, często korzystające z Internetu. Tego rodzaju produkcje są coraz lepsze technologicznie i dają znacznie większe możliwości (zwłaszcza te najnowsze – typu 3D czy 4D. Odnosi się to także do ich udostępniania osobom mniej sprawnym czy mającym różne problemy. Tych osób dotyczą niejednokrotnie ograniczenia w posługiwaniu się Internetem czy w zakresie uzyskania dostępu do treści znajdujących się na stronach, w tym także w odniesieniu do możliwości oglądania wirtualnych spacerów.

Z tych względów wirtualne spacery muszą być dostosowane do wszystkich ich użytkowników, także niepełnosprawnych.

Korzyści z wirtualnych spacerów dla niepełnosprawnych

Warto w tym miejscu przytoczyć korzyści, jakie dają wirtualne spacery osobom niepełnosprawnym. Jest to bowiem:

nie tylko dobra zabawa,
nabywanie nowych umiejętności w posługiwaniu się komputerem i Internetem,
rozwijanie percepcji wzrokowej i ruchowej (koordynacji obrazu z rzeczywistością),
rozwijanie wyobraźni osoby zarówno sprawnej (np. dzieci), jak i niepełnosprawnej, gdyż korzystając z wirtualnych spacerów musimy wyobrazić sobie dane wnętrze,
wirtualne spacery publikowane na stronach miejsc ogólnie dostępnych, dają możliwość przygotowania się osoby niepełnosprawnej np. do:

– załatwienia jakiejś sprawy (np. w urzędzie gminy),

– łatwiejsze dotarcie w dane miejsce (np. wirtualne spacery prezentowane na stronach miast, obok map Google, dają informację, jak się przemieścić czy znaleźć dane miejsce, jak ono wygląda w rzeczywistości,

– zorganizowania wycieczki, zanim osoba niepełnosprawna wyjdzie z domu, może się zorientować np. co do odległości danego miejsca od domu, czasu, jaki będzie potrzebny do zwiedzania, atrakcyjności danego miejsca (np. czy w ogóle warto je odwiedzić),

– zwiedzania danego obiektu, np. muzeum.

Jest to także wiele korzyści praktycznych, gdyż wirtualny spacer pozwala niepełnosprawnemu na załatwienie wielu spraw w urzędach samodzielnie czy zorganizowanie sobie samodzielnie wycieczki, bez pomocy osób trzecich. Wirtualny spacer pozwala także, zarówno osobom sprawnym, jak i niepełnosprawnym na znalezienie i wybór w Internecie tego, co ich interesuje. Pozwala zatem także na:

oszczędność czasu,
oszczędność kosztów,
uniknięcie nietrafionych decyzji,
chroni przed zagubieniem się w mieście czy w związku z dojazdem do jakiegoś obiektu (a pamiętajmy, że niepełnosprawni jeżdżą często samodzielnie na wózkach czy własnymi samochodami).

Wirtualne spacery dają zatem korzyści:

nie tylko estetyczne – w postaci możliwości podziwiania obiektów czy widoków, do których osoba niepełnosprawna nie mogłaby dotrzeć – wysokie partie gór czy obiekty zlokalizowane w trudno dostępnych miejscach,
osoby niepełnosprawne mogą także nie wychodząc z domu zobaczyć dany obiekt i to z różnych stron i perspektyw, wirtualne spacery dostarczają zatem niezapomnianych wrażeń, zwłaszcza te w postaci filmów 3D lub 4D.
praktyczne – mogą pozyskać informacje bez wychodzenia z domu, które pozwolą im lepiej zorganizować swoje życie i uczynić je łatwiejszym i przyjemniejszym.

Do praktycznych korzyści z wirtualnych spacerów, zaliczyć można także uzyskanie dostępu do informacji praktycznych, zarówno:

dotyczących spraw bieżących do załatwienia, np. przez interesantów danego urzędu czy instytucji,
zlokalizowanie ich i dotarcie, a zatem sprawniejsze i szybsze załatwienie danej sprawy.

Dotyczy to szczególnie urzędów i instytucji publicznych. Stąd zapewnienie dostępności do wirtualnych spacerów osobom niepełnosprawnym stało się kluczowe, obok już wcześniej promowanych i implementowanych na podstawie przepisów prawa innych form dostępności.

Co to jest dostępność?

Pojęcie dostępności nie jest niczym nowym. Kwestia ta jest już od pewnego czasu wdrażana i respektowana przez różne instytucje czy podmioty, zarówno publiczne, jak i prywatne. Zapewnienie dostępności obiektów dla osób niepełnosprawnych wynika z tego, iż niepełnosprawni na co dzień napotykają na wiele przeszkód, w pierwszej kolejności architektonicznych. Zapewnienie dostępności miało zatem w pierwszej kolejności umożliwić im swobodę przemieszczania się oraz normalne funkcjonowanie.

Jakich obiektów może dotyczyć dostępność?

W pierwszej kolejności zapewnienie dostępności dotyczyło:

dostępności przestrzeni publicznych, takich jak:

– urzędy, szkoły,

– dworce, parki, miejsca rekreacji,

– przychodnie lekarskie,

miejsca powszechnego użytku, takie jak:

– budynki mieszkalne,

– sklepy.

Kwestie rozwiązań prawnych w tym zakresie dotyczy przede wszystkim „obiektów budowlanych”. Jednak nadal występują tutaj luki, gdyż niedostateczne są uregulowania co do dostępności „przestrzeni publicznych”. Prowadzi to do tego, że w niektórych miastach wdrażane są standardy dostępności „przestrzeni miejskich” , które są niespójne i mają lokalny charakter.

Program Dostępność Plus

W roku 2018 Ministerstwo wprowadziło „Program Dostępność Plus”, który obejmuje poprawę dostępności:

przestrzeni publicznej,
architektury,
transportu,
produktów i usług.

W pewnym stopniu w te standardy wpisuje się szersze wykorzystanie wirtualnych spacerów, gdyż są one często formą promocji dóbr i usług, a co za tym idzie, ich wykorzystanie samo w sobie, przyczynia się do zwiększenia dostępności do nich.

Jednocześnie jednak pojawiło się odrębne pojęcie tzw. dostępności cyfrowej.

Co to jest dostępność cyfrowa?

Dostępność cyfrowa wpisuje się w ogólne zasady promowania i wdrażania dostępności w odniesieniu do korzystania z technologii cyfrowych. Oznacza ona to, iż z rozwiązań cyfrowych mogą wygodnie korzystać osoby z różnymi niepełnosprawnościami np.:

wzroku,
słuchu,
ruchu,
z niepełnosprawnością intelektualną,
zaburzeniami poznawczymi.

Dostępność cyfrowa to obowiązek prawny, ale też szansa na dotarcie do wszystkich użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami.

Czego może dotyczyć dostępność cyfrowa?

Dostępność cyfrowa dotyczyć może:

serwisów internetowych,
aplikacji mobilnych,
cyfrowych dokumentów,
multimediów,
usług elektronicznych.

Wirtualne spacery możemy zaliczyć do co najmniej jednej z tych grup.

Dostępność cyfrowa a wirtualne spacery – WCAG 2.1

W odniesieniu do wirtualnych spacerów w zakresie dostępności wirtualnych spacerów dla osób z niepełnosprawnościami, rozwiązania techniczne, jakie można zaimplementować to między innymi:

zmiana kontrastu,
zmiana wielkości czcionki,
widoczny fokus,
wyróżnienie odnośników,
czytelność przy użyciu klawiatury oraz programu udźwiękawiającego,
osadzenie video z tłumaczem na język migowy,
opis audio czytany przez lektora lub syntezator mowy,
i inne.

Prawne rozwiązania w zakresie dostępności cyfrowej

WCAG 2.1 na świecie to występuje jako ADA
https://www.gov.pl/web/dostepnosc-cyfrowa/jak-przygotowac-deklaracje-dostepnosci

Co to jest Deklaracja Dostępności?

Deklaracja dostępności to opis dostępności podmiotu publicznego dla osób z niepełnosprawnościami. Informuje te osoby o rozwiązaniach, ale też problemach, jakie spotkają na stronie internetowej, w aplikacji mobilnej i budynkach danego podmiotu publicznego.

Od 23 września 2020 roku taka deklaracja jest obowiązkowa dla każdej strony internetowej, a od 23 czerwca 2021 roku dla każdej aplikacji mobilnej, która należy do podmiotu publicznego. Obowiązek ten wynika z Ustawy z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.

Deklaracja opisuje stan dostępności. Nawet jeśli strona internetowa jest niedostępna to musi mieć w pełni dostępną deklarację, która opisuje ten stan.

Status zgodności z ustawą

Na stronie musimy koniecznie ustalić, jaka jest zgodność naszego rozwiązania cyfrowego z ustawą z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.

Możemy wyróżnić:

status „zgodna z ustawą” – jeżeli strona internetowa czy konkretnie dane narzędzie, w tym np. wirtualny spacer, jaki jest na tej stronie umieszczany, spełnia wszystkie wymagania opisane w załączniku 1. do ustawy,
status „częściowo zgodna z ustawą” – oznacza iż strona internetowa jest częściowo zgodna z ustawą z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych z powodu niezgodności lub wyłączeń wymienionych poniżej (i tu muszą być one wymienione), jeśli strona spełnia większość wymagań opisanych w załączniku 1. do ustawy,
status „niezgodna z ustawą” – jeśli strona czy znajdujące się na niej dane rozwiązanie cyfrowe nie spełnia większości wymagań opisanych w załączniku 1. do ustawy.

Nie jest to jednak wystarczające, gdyż trzeba opisać w przypadku dostępności częściowej zgodności z ustawą lub niezgodności, na czym one polegają.

Ponadto:

Jeśli jest alternatywny sposób radzenia sobie z problemami lub wiesz, kiedy te problemy będą rozwiązane, należy o tym napisać.
Jeśli niedostępność wynika z wykluczeń dopuszczanych przez art 3 ust.2 ustawy, należy o tym napisać.
Jeśli usunięcie problemów w dostępności cyfrowej wiązałoby się z nadmiernymi obciążeniami, należy dodać dokument to potwierdzający np. przez osobę do tego uprawniona – kierownika jednostki/ podmiotu.

Przykładowe opisy błędów i rozwiązań w odniesieniu do wirtualnych spacerów

Do najczęściej spotykanych problemów w dostępności cyfrowej w odniesieniu do wirtualnych spacerówzaliczyć można:

w części filmów nie ma napisów dla osób niesłyszących i głuchych – tutaj można dopisać także w jakim terminie te problemy zostaną usunięte,
wirtualny spacer nie jest dostępny cyfrowo. Zapewnienie dostępności tej funkcji oznacza bardzo wysokie koszty, które oceniliśmy jako „nadmierne obciążenie” opisane w ustawie o dostępności cyfrowej. Oceniliśmy to na podstawie Analizy kosztów dostępności cyfrowej funkcji wirtualnego spaceru i tu można dodać odpowiedni dokument to potwierdzający (PDF).

Oprócz tego konieczne jest na stronie internetowej wskazanie osoby, z którą można się skontaktować w sprawie braku dostępności cyfrowej jakiegoś elementu, znajdującego się na tej stronie, np. brak możliwości powiększenia obrazu czy jakiejś innej funkcji w odniesieniu do wirtualnego spaceru.

Ponadto należy wskazać, w jakim trybie można wnieść skargę na brak dostępności cyfrowej lub uchybienia w tym zakresie.

Podsumowując, kwestie dostępności cyfrowej w odniesieniu do wirtualnych spacerów nie są sprawą dowolną, ale wynikają z uregulowań prawnych dotyczących także innych rozwiązań cyfrowych, umieszczanych na stronach internetowych. Zatem warto o tym pamiętać wstawiając na własną stronę internetową wirtualny spacer, a zwłaszcza, jeśli oferujemy go na stronę jakiejś instytucji publicznej.